Mệnh đề quan hệ và Đại từ quan hệ: Khái niệm, phân loại và cách sử dụng
Mệnh đề quan hệ là một chủ điểm ngữ pháp quan trọng và khá khó trong tiếng Anh. Để giúp các em học sinh nắm chắc được phần kiến thức này, TiengAnhK12 xin cung cấp một bài tổng hợp đầy đủ các thông tin về mệnh đề quan hệ như khái niệm, phân loại và đặc biệt là các cách sử dụng đơn giản, dễ hiểu.
1. Khái niệm
Mệnh đề quan hệ (Relative clause) là một mệnh đề hụ được nối với mệnh đề chính của câu bằng một trong các từ như: who, whom, which, that, or whose… Mệnh đề quan hệ dùng để giải thích rõ hơn về danh từ đứng trước nó.
Ví dụ:
(1) It reminded him of the house that he used to live in.
(2) The items, which are believed to be family heirlooms, included a grandfather clock worth around £3,000.
Trong hai câu này phần được gạch chân được gọi là một relative clause, nó đứng sau “the house” (ví dụ 1) và “the items” (ví dụ 2) dùng để xác định danh từ đó. Trong ví dụ 1 nếu bỏ mệnh đề “that he used to live in” thì chúng ta không có được câu có ý nghĩa: It reminded him of the house. [which house?]; còn trong ví dụ 2 nếu bỏ mệnh đề “which are believed to be family heirlooms” thì chúng ta vẫn có được câu có ý nghĩa: The items included a grandfather clock worth around £3,000. => Như vậy, mệnh đề quan hệ có hai loại: mệnh đề quan hệ xác định và mệnh đề quan hệ không xác định.
2. Các loại mệnh đề quan hệ
Mệnh đề quan hệ có hai loại: mệnh đề quan hệ xác định và mệnh đề quan hệ không xác định. Bây giờ chúng ta sẽ phân biệt cách sử dụng hai loại mệnh đề này.
|
Mệnh đề quan hệ xác định (Defining relative clause) |
Mệnh đề quan hệ không xác định (Non-defining relative clause) |
2. Không có dấu phẩy (,) và có thể dùng THAT
3. Thường đứng sau the + noun. Ngoài ra chúng có thể được dùng sau mạo từ a, an + danh từ hoặc danh từ số nhiều không có the, và những đại từ như all, none, anybody, somebody, .... + I like the bike which my father gave me on my birthday very much + Somebody who must be a naughty boy made my window broken when I was not at home.
4. Mệnh đề quan hệ xác định thường được đặt ngay sau the+ danh từ hoặc đại từ, nhưng đôi khi chúng bị tách ra bởi một từ hoặc 1 cụm từ (thường là trạng ngữ). I saw something in the newspaper which would interest you.
5. Whom là 1 từ rất trang trọng và chỉ được sử dụng trong văn viết. Chúng ta có thể sử dụng who/ that hoặc bỏ đi cũng được! + The woman whom we are talking about is a good doctor. + The woman (who/ that) we are talking about is a good doctor. 6. That thường theo sau các từ như something, anything, everything, nothing, all và trong so sánh nhất. + Is there anything that we must pay attention to? + It is the most delicious that I've ever tasted.
|
2. Có một hoặc hai dấu phẩy (,) và không thể dùng THAT
3. Có thể được mở đầu bằng các cụm từ như all of, many of + Đại từ quan hệ. Vài cụm từ có thể sử dụng: Some of; Each of; Neither of; Either of; Much of; One, two,… of + There were a lot of students gathering at the hall, all of whom looked excited. + He was studying all the cameras in the shop, some of which attracted him
4. Đại từ quan hệ which đứng ở đầu mệnh đề quan hệ không xác định có thể được dùng để chỉ toàn bộ thông tin trong phần trước của câu.
+ She passed the exam without any difficulty, which surprised everyone.
5. Chúng ta không được phép bỏ đại từ quan hệ, ngay cả khi nó là tân ngữ của động từ trong mệnh đề quan hệ không xác định.
He told me about Susan, he just met at a party. => WRONG
|
3. Các đại từ quan hệ (Relative Pronouns)
|
Đại từ quan hệ |
Cách sử dụng |
Ví dụ |
|
Who |
Làm chủ ngữ, đại diện ngôi người Theo sau WHO là một động từ: ….. N (person) + WHO + V + O |
The woman who visited me in the hospital was very kind. |
|
Which |
Làm chủ ngữ hoặc tân ngữ, đại diện ngôi đồ vật, động vật. Theo sau which có thể là một động từ hoặc một chủ ngữ.
Bổ sung cho cả câu đứng trước nó |
Elephants, which are the largest land mammals, live in herds of 10 or more adults. This is the book which I like best.
He couldn’t read which surprised me. |
|
Whose |
Chỉ sở hữu cho người và vật …..N (person, thing) + WHOSE + N + V …. |
The farmer, whose name was Fred, sold us 10 pounds of potatoes. |
|
Whom |
Đại diện cho tân ngữ chỉ người Theo sau WHOM là một chủ ngữ …..N (person) + WHOM + S + V |
I was invited by the professor whom I met at the conference. |
|
That |
1. Mệnh đề quan hệ xác định: Là mệnh đề cần phải có trong câu, nếu bỏ đi mệnh đề chính sẽ không có nghĩa rõ ràng. Đối với loại câu này, đại từ quan hệ làm tân ngữ có thể được bỏ đi. Ta có thể dùng từ that thay thế cho who, whom, which... 2. Mệnh đề quan hệ không xác định: Trước và sau mệnh đề này phải có dấu (,). Trường hợp này ta KHÔNG ĐƯỢC dùng từ “that” thay thế cho who, whom, which và không được bỏ đại từ quan hệ trong mệnh đề này. + My father is a doctor. He is fifty years old ➨ My father, who is fifty years old, is a doctor. + Mr Brown is a very nice teacher. We studied English with him. ➨ Mr Brown, who(m) we studied English with, is a very nice teacher. 3. Trường hợp bắt buộc dùng that và không được dùng that: - Trường hợp phải dùng that: sau một danh từ hỗn hợp (vừa chỉ người, vừa chỉ vật hoặc đồ vật). + We can see a lot of people and cattle that are going to the field. - Sau đại từ bất định: + I’ll tell you something that is very interesting. - Sau các tính từ so sánh nhất, ALL, EVERY, VERY, ONLY: + This is the most beautiful dress that I have. + All that is mine is yours. + You are the only person that can help us. - Trong cấu trúc It + be + … + that … (chính là …) It is my friend that wrote this sentence. (Chính là bạn tôi đã viết câu này.) 4. Trường hợp không dùng that: mệnh đề có dấu (,), đại từ quan hệ có giới từ đứng trước. Lưu ý: giới từ chỉ đứng trước whom và which, không đứng trước who và that + Peter, who/whom I played tennis with on Sunday, was fitter than me. Or: Peter, with whom I played tennis on Sunday, was fitter than me. Not: Peter, with who I played tennis on Sunday, was fitter than me. |
|
4. Các trạng từ quan hệ (Relative adverb)
Trạng từ quan hệ Where, When, Why có thể được sử dụng trong câu hoặc mệnh đề, chúng thay thế cho cấu trúc đại từ quan hệ và giới từ: preposition + which. Cách làm này sẽ làm cho câu dễ hiểu hơn.
+ This is the hotel in which I was last summer. ➨ This is the hotel where I was last summer.
|
Trạng từ quan hệ |
Nghĩa |
Cách sử dụng |
Ví dụ |
|
WHEN |
in/on which |
Là trạng từ quan hệ để thay thế cho cụm từ/ từ chỉ thời gian. ….N (time) + WHEN + S + V … (WHEN = ON / IN / AT + WHICH) |
+ I remember the day on which we first met. => I remember the day when we first met. + There was a very hot summer the year in which he was born. => There was a very hot summer the year when he was born. |
|
WHERE |
in/at which |
Trạng từ quan hệ để thay thế cho các từ/cụm từ chỉ địa điểm, nơi chốn. ….N (place) + WHERE + S + V …. (WHERE = ON / IN / AT + WHICH) |
That's the restaurant in which we met for the first time. => That's the restaurant where we met for the first time. + That picture was taken in the park at which I used to play. => That picture was taken in the park where I used to play. |
|
WHY |
for which |
Trạng từ quan hệ why mở đầu cho mệnh đề quan hệ chỉ lý do, thường thay cho cụm for the reason, for that reason. …..N (reason) + WHY + S + V … |
+ Tell me the reason for which you came home late. => Tell me (the reason) why you came home late. + Do you want to know the reason for which he is angry with Sally? => Do you want to know (the reason) why he is angry with Sally? |
5. Mệnh đề quan hệ rút gọn (Reduce relative clause)
Có 6 cách để tạo ra một mệnh đề quan hệ rút gọn, cụ thể như sau:
1. Dùng cụm V-ing (V-ing phrase)
Nếu động từ trong mệnh đề quan hệ ở thể chủ động (active), ta dùng cụm hiện tại phân từ (present participle phrase) thay cho mệnh đề đó. Thao tác: Bỏ đại từ quan hệ và trợ động từ, đưa động từ chính về nguyên mẫu và thêm đuôi – ing.
+ The girl who sits next to Peter is my neighbor’s daughter. => The girl sitting next to Peter is my neighbor’s daughter.
+ Who is the girl who is sitting next to your brother? => Who is the girl sitting next to your brother?
+ A girl who works at a pub has won a lottery. => A girl working at a pub has won a lottery.
2. Dùng cụm Phân từ hai (past participle phrase)
Nếu động từ trong mệnh đề quan hệ ở thể bị động (passive) ta dùng cụm quá khứ phân từ (past participle phrase).
+ Yesterday I read a book which was written by Hemingway. => Yesterday I read a book written by Hemingway.
+ Most people who were invited to the party didn’t turn up. => Most people invited to the party didn’t turn up.
+ The man who is being taken away by the police is our neighbor. => The man being taken away by the police is our neighbor.
3. Dùng cụm động từ nguyên mẫu (to Vinf)
- Dùng khi danh từ đứng trước có các chữ sau đây bổ nghĩa: the only, the first, the second,… the last, so sánh nhất, mục đích.
+ Mai is the last person who enters the room => Mai is the last person to enter the room.
+ My little brother is the youngest person who takes part in that examination => My little brother is the youngest person to take part in that examination.
- Động từ là HAVE/HAD
+ They have much work that they must do => They have much work to do.
- Đầu câu có HERE (BE), THERE (BE)
+ There are ten mobile phones which have to be sold today. => There are ten mobile phones to be sold today.
4. Dùng cụm danh từ (đồng cách danh từ)
Dùng khi mệnh đề quan hệ tình từ có dạng: S + BE + DANH TỪ /CỤM DANH TỪ/CỤM GIỚI TỪ. Cách làm: bỏ who ,which và be.
+ Mr Jackson, who is a professor, is traveling in the Mideast this year. => Mr Jackson, a professor, is traveling in the Mideast this year.
+ Do you like the book which is on the table? => Do you like the book on the table?
5. Mệnh đề rút gọn tính từ có dạng be và tính từ/cụm tính từ
Có 2 công thức rút gọn:
5.1 Công thức 1: Bỏ who, which…to be -> giữ nguyên tính từ phía sau.
Điều kiện 1: Nếu phía trước that là đại từ phiếm chỉ như something, anything, anybody…
+ There must be something that is wrong => There must be something wrong.
Điều kiện 2: Có dấu phẩy phía trước và phải có từ 2 tính từ trở lên.
+ My grandmother, who is old and sick, never goes out of the house => My grandmother, old and sick, never goes out of the house.
5.2 Công thức 2: Những trường hợp còn lại ta đem tính từ lên trước danh từ.
+ My grandmother, who is sick, never goes out of the house => My sick grandmother never goes out of the house.
+ I buy a hat which is very beautiful and fashionable => I buy a very beautiful and fashionable hat.
Tuy nhiên nếu cụm tính từ gồm cả danh từ ở trong nó thì ta chỉ còn cách dùng V-ing mà thôi.
+ I met a man who was very good at both English and French => I met a man being very good at both English and French.
Tóm lại cách rút gọn loại này khá phức tạp vì nó tùy thuộc vào đến 3 yếu tố: có một hay nhiều tính từ – danh từ đứng trước có phải là phiếm chỉ không có dấu phẩy hay không
6. Mệnh đề tính từ thành tính từ ghép
Cách làm: Ta sẽ rút gọn mệnh đề thành một tính từ ghép bằng cách tìm trong mệnh đề một số đếm và danh từ đi sau nó, sau đó ta để chúng kế nhau và thêm dấu gạch nối ở giữa. Đem tính từ ghép đó ra trước danh từ đứng truớc who, which…- những phần còn lại bỏ hết. Lưu ý:
+ Danh từ không được thêm “s”
+ Chỉ dùng được dạng này khi mệnh để tính từ có số đếm
+ Các cụm như tuổi thì sẽ viết lại cả 3 từ và gạch nối giữa chúng (two years old à two-year-old)
+ I have a car which has four seats => I have a four-seat car.
+ I had a holiday which lasted two days => I had a two-day holiday.
Nguồn: Tổng hợp